Ο δεσμός της ελιάς με την Χαλκιδική ξεκίνησε απο τους αρχαιοτάτους χρόνους και η ελαιοκαλλιέργεια, τότε όπως και τώρα εξακολουθεί να είναι μία από τις κύριες ασχολίες του τόπου λόγω του κλίματος και του εξαιρετικά γόνιμου εδάφους. Η μορφολογία του εδάφους, το έντονο πράσινο στοιχείο που δεσπώζει κυρίως στις ημιορεινές περιοχές της, την εξιδανικεύουν ως μέρος ανάπτυξης και συγκομιδής του θρεπτικού αυτού φρούτου. Κύρια περιοχή παραγωγικής δραστηριότητας είναι η ενδοχώρα της Χαλκιδικής. Μερικά από τα συχνότερα μέρη ελαιοπαραγωγής είναι η Χερσόνησος Παλλήνης, το Όρος Μελιτών, Υπώρεια Χολομώντα, οι Κάμποι Πολυγύρου, Ορμύλιας, Ολύνθου και Μουδανιών.
Παράλληλα, υπάρχουν γηγενείς ποικιλίες ελιάς που ευδοκιμούν στον Νομό μεταξύ των οποίων η Χονδροελιά Χαλκιδικής και η Στρογγυλολιά (γαλανή, πρασινολιά). Ιδιαίτερα ξεχωριστή είναι η πράσινη ελιά Χαλκιδικής αφού αναδείχθηκε προιόν Π.Ο.Π και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ελαιοπαραγωγής της περιοχής. Χαρακτηριστικό της είναι το μεγάλο μέγεθος της, το φρουτώδες άρωμα και η ελαφρώς πικάντικη γεύση της. Δεν είναι λίγες οι δημοσιογραφικές αναφορές του εσωτερικού και εξωτερικού που εκθειάζουν την Χαλκιδική, σαν ένα από τους καλύτερους τόπους ελαιοπαραγωγής στην Ελλάδα. Πολύ σημαντικές είναι και οι εξαγωγικές δραστηριότητες των παραγωγών που κατόρθωσαν να διαδώσουν το περίφημο λάδι και τις ελιές, που καλλιεργούνται, ανα τους αιώνες και επεξεργάζονται με πατροπαράδοτο τρόπο στην Χαλκιδική.